Protestantyzm, nazwa przyjęta dla kościołów i wspólnot chrześcijańskich wywodzących się z ruchów reformacyjnych zapoczątkowanych przez Marcina Lutra. Ukształtował się w opozycji do doktryn religijnych i organizacyjnych kościoła katolickiego. Nazwa wywodzi się od protestu zgłoszonego w Spirze w 1529r przez zwolenników Lutra wobec ograniczeń religijnych wprowadzonych przez katolików przeciwnych ruchom reformacyjnych. W łonie protestantyzmu istnieje luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, oraz wspólnoty religijne powstałe na gruncie tych wyznań w XVII w.- mennonitów, baptystów, metodystów, adwentystów. W XIX i XX w. wyodrębniły się Kościoły Chrystusowe i Zielonoświątkowcy. Kościoły i wspólnoty protestanckie różnią się dogmatami wiary oraz sprawowanym obrządkiem. Podstawowe założenia teologii opierają się na zasadach: sola scriptura – tylko Pismo Święte stanowi autorytet w sprawach wiary, przy czym Stary Testament jest w kanonie hebrajskim; solus Christus – jedynie Jezus Chrystus, prawdziwy Bóg i człowiek, sola gratia et sola fide – jedynie łaska Boża i wiara jest podstawą usprawiedliwienia grzesznika niezależnie od jego uczynków, soli Deo gloria – tylko Bogu chwała. Nie uznają odpustów, kultu maryjnego, kultu świętych i ich relikwii, istnienia czyśćca, ofiarnego charakteru mszy, kapłaństwa hierarchicznego, celibatu duchownych. Wyznania protestanckie są ascetyczne, oszczędne w swojej formie. Kładą nacisk na szacunek pracy, dyscyplinę, nieuleganie słabościom. Najważniejszymi świętami są: Boże Narodzenie, Wielkanoc, Zielone Świątki, Wniebowstąpienie, święto Reformacji (31.10). W Polsce idee reformacji upowszechniły się za czasów ostatnich Jagiellonów. Powstały zbory luterańskie (gł. Wielkopolska), reformowane (Litwa, Małopolska), braci czeskich (Wielkopolska). Istniał także radykalny odłam kalwinizmu - bracia polscy arianie (okolice Wieliczki). Po wprowadzeniu reformy trydenckiej rozwój polskiego protestantyzmu został zahamowany, co spowodowało próby porozumienia się funkcjonujących odłamów np. Koźminku w 1555r (kalwini, bracia polscy) czy Sandomierzu w 1570r (luteranie, kalwini, bracia czescy). W 400. rocznicę ugody sandomierskiej, polscy luteranie (członkowie kościoła ewangelicko-augsburskiego) oraz ewangelicy reformowani (kalwini i spadkobiercy braci czeskich) utworzyli w 1955r. tzw. wspólnotę ołtarza i ambony. Obecnie w Polsce do kościołów protestanckich należy ok. 200tys. osób, przy czym największą grupę są luteranie (ok.80tys.) W Krakowie jest kilkanaście zborów protestanckich m.in. ewangelicko-augsburski, baptystyczny, Adwentystów Dnia Siódmego, Kościoła Zielonoświątkowego, Kościoła Jezusa Chrystusa, Wolnych Chrześcijan, Metodystyczny. Kościołem ekumenicznym jest kościół św. Marcina na ul. Grodzkiej, przy którym istnieje parafia ewangelicko-augsburska oraz ewangelicko-reformowana. W Krakowie co roku jesienią odbywa się festiwal 7xGospel, poświęcony muzyce gospel, kojarzonej m.in. z wyznaniem protestanckim.